column in eigenWijs 41
De dag dat ik deze column schrijf is het de Internationale dag van de Rechten van het Kind. ‘Kinderrechten zijn meer dan basisbehoeften zoals eten, bescherming en onderwijs’, zegt Karin Arts, hoogleraar Internationaal Recht in de Volkskrant. ‘Het gaat om het meenemen van kinderrechten in beleid en de bereidheid naar kinderen te luisteren.’
Luisteren wij echt naar kinderen? Toen ik voor het eerst kennismaakte met de filosofie Ruim Baan, die Kinderopvang Humanitas hanteert bij jonge kinderen, schrok ik van mijn eigen onwetendheid. Ik pakte mijn kind op als het in zijn stoel moest om te eten, zonder aankondiging. Ik deed hem een dikke jas aan als ík het koud had. Ik gaf hem een extra hapje als ík vond dat een half bakje fruit niet genoeg was. Ik bepaalde wat mijn kind moest doen. Wat luisterde ik slecht.
Nu zijn mijn kinderen groter en ze roepen me wel tot de orde als ik niet luister. Maar ook dan komen er moment waarop volwassenen slecht luisteren naar kinderen. Zulke momenten zijn bijvoorbeeld toetsmomenten.
Een landelijke toets voor kleuters is onlangs tegengehouden door de Tweede Kamer. Tot leedwezen van staatssecretaris Sander Dekker. ‘Het enige waar naar gekeken wordt, is of kinderen kleuren en woordjes herkennen en of ze de basis van het tellen hebben opgenomen’, zegt Dekker.
Ja, ja. Een voorbeeld uit de Cito-kleutertoets: wat hoort niet in het rijtje thuis bikini, ijsje, sneeuwpop. Bikini, zegt het kind, want die andere twee zijn koud. Fout, zegt Cito. Sneeuwpop hoort er niet bij, die ander twee horen bij de zomer. Luisteren we wel naar wat het kind zegt of hebben we zo onze eigen waarheid?
Hoeveel kinderen uit groep 8 krijgen komende maanden weer een middelbare-schooladvies. Hoeveel kinderen worden vastgepind op een cijfer dat toetsinstituten als Cito hebben bepaald. Hoe weinig luisteren we naar kinderen die de ene dag iets wel kunnen, de volgende dag weer niet en de dag erna weer wel.
‘De belangen van het kind dienen altijd centraal te staan’, zeggen ook de hoogleraren De Ruiter en Öry in NRC Handelsblad. Ze breken dan een lans voor meer luisteren naar kinderen, ook jonge kinderen, als het gaat om kindermishandeling. ‘Vaak wordt geredeneerd vanuit de misvatting dat jonge kinderen niet door de politie kunnen worden verhoord.’
Ook jonge kinderen communiceren. Met heel hun wezen. Ik word dan ook altijd een beetje treurig van ouders, meestal vaders, die hun kinderen pas leuk gaan vinden als ze gaan praten. Natuurlijk is niets zo moeilijk als goed luisteren, zeker naar kinderen en zeker naar baby’s. Maar al doende leert men. Jammer dat de babytijd te kort is, om te leren genieten van een huilende baby.
