Vraag wat jij kunt doen
column in Management Kinderopvang, januari 2011
Vraag niet wat jouw land voor jou kan doen, maar vraag wat jij voor je land kunt doen. De woorden van John F. Kennedy zijn mateloos populair. Minister van Defensie Hans Hillen gebruikte ze onlangs om het CDA-gedachtegoed over het voetlicht te brengen: ‘een sterk gevoelde maatschappelijke verantwoordelijkheid van burgers jegens elkaar en jegens de overheid’ (de Volkskrant 27 november jl). Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) citeert de beroemde zin in een pleidooi voor meer zelfredzaamheid van burgers.
Balkenende roffelde jarenlang op trom van zelfredzaamheid en gemeenschapszin. Hij is een groot fan van de communautaristische ideeën van Amitai Etzioni: de gemeenschap centraal. Lang werd er een beetje smalend gedaan over deze heilfilosofie, maar nu blijkt dat Balkenende zijn tijd ver vooruit was. Marktwerking heeft afgedaan, dus daar moet iets voor in de plaats komen. In een tijd van bezuinigingen is dat niet de staat, want die heeft geen geld, maar de gemeenschap.
Als het aan de VNG ligt worden burgers veel meer verantwoordelijk voor hun eigen zaakjes. ‘Je moet het niet negatief zien’, zegt een woordvoerder op de website van Binnenlands Bestuur en in een ANP-bericht (6 december jl.). ‘Mensen willen in deze moderne samenleving veel meer zaken zelf aanpakken dan vroeger. Uit onderzoek van TNS Nipo blijkt dat veel gemeenten hun dienstverlening zo aanpassen dat die de zelfredzaamheid van burgers stimuleert. Ruim driekwart van de gemeenten heeft daar in het coalitieakkoord een passage over opgenomen.
Het is natuurlijk een bezuiniging verkopen met een filosofisch sausje. Toch kan het een tegenwicht vormen voor het marktdenken dat ook bij individuele burgers zo gewoon is geworden. ‘Ik wil vanaf morgen vier dagen in de week gaan werken, maar er is geen plek op de opvang voor mijn drie kinderen.’ Menig gemeenteraadslid kreeg de afgelopen jaren dergelijke noodoproepen. Maar moet er dan à la minuut plek zijn? Wat dacht je van een (tijdelijke) afspraak met andere ouders: zij één dag, wij één dag?
De basisschool van mijn kinderen bedacht een nogal ongelukkige vrije-dagenregeling waarvoor de bso niet open wil. Een aantal ondernemende moeders sloeg de handen ineen en regelde zelf wat voor hun kroost. De directeur stelde de school open. Iedereen kan zijn kind brengen. De enige voorwaarde is dat de ouder die brengt ook een dag meedraait in de opvang. Het loopt nog niet storm.
Voor de kinderopvang is dat geen slecht teken. Die zit de komende jaren vast niet te wachten op het motto: vraag niet wat de kinderopvang voor jou kan doen, maar wat jij voor de kinderopvang kunt doen.
