Excessief is relatief
Column in Management Kinderopvang, april 2009
Toezichthouders liggen zwaar onder vuur. En volgens sommigen nog niet zwaar genoeg. Commissaris van de koningin Harry Borghouts had eerder moeten ingrijpen bij de inmiddels failliete IJsselmeerziekenhuizen. En waarom heeft CDA-prominent Elco Brinkman niets gedaan tegen het wanbeheer bij zorginstelling Philadelphia? Dan hebben we het nog niet over het uit de hand gelopen bonussysteem waar toezichthouders stilzwijgend hun goedkeuring aan hebben verleend. Henriette Maassen van den Brink vertelt in de media dat de bonussen bij ABN-Amro een no go-area waren in de raad van commissarissen. Oud-Philipstopman Cor Boonstra liet in een terugblikinterview weten dat de commissarissen bij Philips überhaupt niet open stonden om problemen te bespreken.
Als het in het bedrijfsleven al zo beroerd is met de kwaliteit van het toezicht hoe zit het dan in de kinderopvang, waar het toezicht nog in de kinderschoenen staat? Toezichthouders in de kinderopvang zijn óf mensen die de envelop met stukken opentrekken als de voorzitter de vergadering opent óf mensen die zich met elk detail bemoeien. Daar komt nog bij dat serieuze toezichthouders gevangen zitten in een dilemma van enerzijds het bewaken van de belangen van klanten en overheidsgelden, en anderzijds loyaliteit aan de bestuurders. Dat betoogt hoogleraar Theo Camps in de Volkskrant (7 maar jl.). Te kritisch bevragen van bestuurders kan dan opgevat worden als een gebrek aan loyaliteit.
Camps vraagt zich ook af of organisaties niet te groot en te complex zijn geworden om van enige afstand te overzien. Dat valt in de kinderopvang tot nu toe nog mee, maar kan wel als waarschuwing worden gezien in een tijd dat fuseren nog steeds doorgaat. De kinderopvang is geen branche van dikke bonussen en excessieve salarissen. Maar excessief is relatief. Is een salaris boven de Balkenende-norm in de kinderopvang buitensporig? Menig kinderopvangdirecteur vindt van niet. En is de toezichthouder die het daar niet mee eens is in staat om zijn poot stijf te houden?
Het is dus ook in de kinderopvang zaak om goede toezichthouders aan te trekken. Volgens Theo Camps is goed toezicht vooral afhankelijk van de morele opvattingen van de toezichthouder, afhankelijk van de persoonlijke verantwoordelijkheid die hij of zij voelt. Wat de afgelopen maanden in ieder geval duidelijk is geworden, is dat de kinderopvang ver moet blijven van bekende namen, niet aan moet kloppen bij mensen die meer dan twee toezichthoudende functies hebben en dus onconventionele keuzes moet maken.
